یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های والدین این است که کودکشان از سلامت کامل برخوردار باشد. در واقع تعریف کودک سالم در میان افراد مختلف متفاوت است. گروهی از افراد سلامتی را صرفا در بعد جسمانی مورد توجه قرار می‌دهند و سلامت را به معنای نبود بیماری یا مشکل خاص در نظر می‌گیرند و گروهی دیگر به روحیات و خلق و خوی کودک نیز اهمیت می‌دهند. در حالی که باید توجه داشته باشید که بررسی سلامت کودک باید در سه بعد جسمانی، روانی و اجتماعی در نظر گرفته شود که هر کدام از این ابعاد، شاخص‌های رشدی خاص خود را دارند که در ادامه به طور کامل به بررسی آن خواهیم پرداخت پس همراه ما باشید.

منبع : کودک سالم

کودک سالم به چه معناست؟

به عقیده روانشناسان هر انسانی دارای سه بعد جسمی، روانی و اجتماعی است. این سه بعد دارای اثر متقابل بوده و با هم همکاری می‌کنند. در نتیجه برای تعریف سلامتی باید به هر سه جنبه توجه داشت. کودک سالم، کودکی است که در تمامی جنبه‌های گفته شده شاخصه‌های رشدی مربوط به سن خود را کسب کند و با کنار هم قرار دادن تجربیاتی که در هر زمینه کسب کرده بتواند مسیر خود را به درستی طی کند.

کودک سالم قادر است در مواجهه با مسائل و شرایط مختلف زندگی از خود سازگاری نشان داده و برای حل مسائل اقدام مناسبی را انجام دهد. تاخیر در به دست آوردن توانایی‌های مورد نظر برای هر سن، در یکی از جنبه‌های رشدی بر کلیه ابعاد زندگی فرد تاثیر خواهد گذاشت.

رشد جسمانی کودک سالم

ویژگی‌های جسمی هر فرد، شاخص‌ترین و مشهودترین جنبه در رشد هستند. این مسئله باعث شده تا خانواده‌ها به این بعد از وجود فرزندشان بیش از سایر ابعاد توجه داشته باشند. در ارتباط با سلامت جسمی فرزندتان می‌بایست به این نکات توجه داشته باشید.

قد و وزن مناسب

ابتدایی‌ترین ویژگی جسمانی که باید به آن توجه داشته باشید، قد و وزن کودک هستند. برای آگاهی از طبیعی بودن این مسئله در فرزندتان می‌توانید قد و وزن او را با میانگین مطرح شده برای سن وی تطبیق دهید. در صورتی که فرزندتان در محدوده نرمال قرار ندارد شما می‌توانید از یک متخصص کودک و یا متخصص تغذیه در این زمینه کمک بگیرید.

رشد دندان‌ها در کودک سالم

کودک شما از حدود 4 ماهگی تلاش‌هایش را برای درآوردن اولین دندان شروع می‌کند. داشتن دندان‌های سالم و با شکل طبیعی و همچنین لثه‌های صورتی رنگ و سالم نشان دهنده سلامت دهان و دندان کودک شماست. اگر احساس می‌کنید که فرزندتان علی رغم گذشتن از یک سالگی هنوز دندان در نیاورده و یا دندان‌ها وضعیت مناسبی ندارند می‌توانید برای معاینات بیشتر به دندان پزشک مراجعه کنید.

قوام کافی عضلات و حرکت

یکی از جنبه‌های مهم رشد جسمی کودک توانایی او برای حرکت دادن اندام‌ها و همچنین توانایی راه رفتن است. در صورتی که احساس می‌کنید فرزندتان در هر یک از این زمینه‌ها نسبت به سن رشدی عقب‌تر است، بهتر است به دنبال یافتن دلایل این مسئله و برطرف کردن آن باشید.

اشتهای کافی و دفع مناسب

فرزند شما می‌بایست در طول روز چندین بار غذا دریافت کند. همچنین باید به طور میانگین بین 4 تا 6 بار احتیاج به تعویض پوشک داشته باشد. این مسئله نشان دهنده سلامت دستگاه گوارش در تمامی مراحل اشتها برای دریافت موادغذایی تا دفع است. در نتیجه اگر فرزندتان کمتر برای دریافت سینه مادر تمایل نشان می‌دهد و یا در صورتی که بخواهید به او غذا دهید، تمایلی نداشته باشد. بهتر است با پزشک کودکتان مشورت کنید. دفع کم یا بیش از حد نیز از جمله عواملی هستند که احتیاج به توجه بیشتر دارند.

رشد روحی و روانی کودک سالم

به فراخور رشد جسمی، روان و ذهن کودک نیز در حال رشد است. به اعتقاد اکثر روانشناسان، توجه به نیازهای روحی این دوره، اهمیت بسیاری دارد. بسیاری از مشکلاتی که در طول این سال‌ها برای کودک پیش می‌آید می‌تواند اثرات جبران ناپذیری بر شخصیت و زندگی آینده کودک داشته باشد. در ادامه شما را با مهم‌ترین ویژگی‌های روحی که در حال شکل گیری هستند، آشنا خواهیم کرد.

دلبستگی ایمن

مهم‌ترین جنبه روحی که باید در فرزند خود، پرورش دهید دلبستگی است. دلبستگی به این معناست که کودک بتواند رابطه مطلوبی با مادر یا مراقب خود برقرار کند. این رابطه مطلوب به این معناست که کودک در طی یک سال اول زندگی، به این باور برسد که هر زمان مشکلی داشته باشد، مراقب برای پاسخگویی به او، حاضر خواهد بود. اگر بتوانید این باور را در کودک ایجاد کنید وی در بزرگسالی قادر خواهد بود به انسان‌ها اعتماد کرده و روابط دوستانه عمیقی را شکل دهد. در غیر این صورت کودکتان با مشکلات بسیاری در زمینه مسائل عاطفی مواجه خواهد شد.

برای پرورش مطلوب احساس دلبستگی در فرزندتان، باید در طول دو سال اول زندگی، همیشه برای پاسخگویی به نیازهای وی حاضر باشید. پاسخگویی‌های دیرهنگام به نیازهای کودک و یا پاسخ‌هایی که با توجه به روحیات مادر، گاهی اوقات به سرعت ایجاد شده و گاهی اوقات هرگز انجام نمی‌شود کودک شما را در یک دوگانگی نامطلوب فرو می‌برد.

احساس اراده و خلاقیت در کودک سالم

با کسب مهارت راه رفتن، کودک شما به تدریج خود را به عنوان موجودی مستقل کشف کرده و متوجه توانایی‌های خودش می‌شود. این کشف جدید باعث می‌شود که آن‌ها در تمامی مسائل زندگیشان تلاش کنند تا خودشان کارها را انجام دهند. به عبارتی آن‌ها در حال شکل دادن به این باور هستند که می‌توانند اعمال خود را تحت کنترل داشته باشند.

با گذشتن از این مرحله، کودک سعی می‌کند تا پیامدهای مختلف اعمالش را در نظر بگیرد. آن‌ها به دنبال کشف این مسئله برخواهند آمد که هر کاری چه پیامدی دارد، به همین خاطر ممکن است کارها را برخلاف روال مورد نظر شما انجام دهند.

به خاطر داشته باشید که واکنش‌های شما در این دوران تاثیر بسیاری در عزت نفس و تصویر کودکان از خودشان خواهد داشت. اگر به آن‌ها اجازه ندهید که کارهایشان را خودشان انجام دهند و یا بخواهید که کارها را به شیوه مورد نظر شما انجام دهند، به احساس اراده و خلاقیت کودک آسیب جدی وارد می‌کنید. این مسئله می‌تواند تا بزرگسالی او، در تصویر ذهنی که از خود دارد باقی مانده و فرزند شما همواره به تواناییش برای انجام دادن کارها، شک داشته باشد و یا نتواند مستقلانه تصمیم گیری کند.

ارتباط با دیگران

ارتباط با مادر و دیگران و توجه کردن به محیط اطراف نشان دهنده سلامتی کودک است چراکه یکی از جدی‌ترین و اخیرا شایع‌ترین بیماری‌های روانی که از بدو تولد در فرد وجود دارد، اختلالات طیف اوتیسم هستند. اگر احساس می‌کنید کودک شما چندان که باید به محیط اطراف و آشنایان توجهی نشان نمی‌دهد، علاقه‌ای به برقراری ارتباط نزدیک با مادر ندارد و یا با وجود اینکه به سن مطلوب رسیده، صحبت نمی‌کند، بهتر است با یک متخصص حوزه کودک مشورت کنید.

برای شناخت بیشتر در زمینه علائم اوتیسم در کودکان کلیک کنید.

ترس‌های طبیعی کودکان

کودکان معمولا در سنین دبستان و اندکی پیش از آن ترس‌های بسیاری را نشان می‌دهند. شایع‌ترین آن‌ها ترس از تاریکی، حیوانات و یا ارتفاع است. این ترس‌ها در بسیاری از مواقع، به تدریج و در جریان رشد کودک از بین خواهند رفت. اما اگر شدت این ترس‌ها بیش از حد معمول است و یا احساس می‌کنید مدت زیادی طول کشیده‌اند، بهتر است با یک روانشناس صحبت کنید. به ویژه اگر کودک شما شرایط ابتلا به فوبی‌ها، نظیر خاطره بد از موضوعی که از آن می‌ترسد را تجربه کرده است؛ شما باید برای رفع ترس‌های وی از یک مشاور کمک بگیرید.

رشد اجتماعی کودک سالم

رشد اجتماعی معمولا تا حد زیادی تحت تاثیر رشد روانی کودک قرار می‌گیرد. برای مثال همانطور که گفته شد فردی که به لحاظ دلبستگی دچار مشکل باشد نمی‌تواند روابط صمیمانه مطلوبی با دیگران برقرار کند. با این حال رشد اجتماعی در کودکان نیازمند به دست آوردن شاخص‌هایی است که در ادامه توضیح خواهیم داد.

لبخند اجتماعی

نخستین واکنش اجتماعی کودک که در حدود 2 ماهگی ایجاد می‌شود، لبخند اجتماعی است. این لبخند که معمولا در حضور مادر یا مراقب و سایر نزدیکان اتفاق می‌افتد به این معناست که کودک توانایی بازشناسی چهره‌های آشنا از غریبه را به دست آورده و حضور آشنایان را به غریبه‌ها ترجیح می‌دهد. به عبارتی این نخستین تلاش کودک برای برقراری رابطه اجتماعی است.

اضطراب از غریبه

آنچه عموم مردم به عنوان رفتارهای غریبی کردن در نظر می‌گیرند، به بیان رواشناسان اضطراب غریبه نامیده می‌شود. اضطراب غریبه به صورت گریه کردن و بی قراری کودک در تماس با افرادی به غیر از اعضای خانواده مشاهده می‌شود. در واقع کودک دچار این ترس می‌شود که نزدیکان او را تنها گذاشته‌اند و با گریه، می‌خواهد آن‌ها را متوجه خود کند. علی رغم تصور عموم، اضطراب غریبه یک ویژگی منفی نیست بلکه یک مقطع از رشد اجتماعی مطلوب کودکی است.

به مرور زمان و با بهبود حافظه کودک، وی به این نتیجه می‌رسد که در شرایط مشابه، مادر او را رها نکرده و باز می‌گردد. پس از یادآوری شرایط مشابه پیشین، کودک نتیجه خواهد گرفت که این بار نیز مادر او را رها نمی‌کند و باز خواهد گشت. در نتیجه رفتارهای بی‌قرارانه کمتری نشان خواهد داد.

بازی‌ها

یکی از جلوه‌های بارز رفتار اجتماعی در کودکان، بازی‌ها هستند. کودکان در ابتدا اگرچه به صورت گروهی و در کنار هم بازی می‌کنند اما در اصل هر فرد برای خودش و به تنهایی بازی می‌کند. آن‌ها صرفا در کنار هم نشسته و اسباب بازی‌هایشان را به اشتراک می‌گذارند اما هرکس مشغول بازی با شیوه خودش است. این مسئله به تدریج در کودکان دچار تحول شده و به بازی‌های گروهی تبدیل می‌شود که در آن‌ها همه کودکان از قوانین مشخصی پیروی می‌کنند.

سوالات متداول

رشد جسمانی سالم چه ویژگی‌هایی دارد؟

رشد مطلوب قد و وزن، تمایل کودک برای تغذیه با شیر مادر و دفع مناسب، همچنین حرکت مناسب کلیه اندام‌ها و توانایی راه رفتن، از مهم‌ترین شاخص‌های رشد جسمانی مطلوب هستند. با این حال در صورتی که احساس کردید کودک با تاخیر رشدی مواجه شده بهتر است هرچه سریعتر با یک مشاور در زمینه کودک صحبت کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک از طریق شماره 02166419012 می توانید با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس بگیرید.

منبع : کودک سالم